نقد کتاب موبی دیک هرمان ملویل؛ روایتی از وسواس و نابودی - پزشکی مدرن

معرفی کتاب موبی دیک

موبی دیک (Moby-Dick/ The Whale) که در سال 1851 منتشر شد، یکی از برترین کتاب های هرمان ملویل است که در ابتدا چندان مورد توجه قرار نگرفت، اما امروزه یکی از مهم ترین آثار ادبیات دنیا محسوب می گردد. این اثر داستان سفر دریایی کشتی نهنگ گیر پکود و کاپیتان اهب و سفر جنون آمیز او در تعقیب نهنگ سفید افسانه ای، موبی دیک، را بازگو می نماید. موبی دیک، نهنگ سفید بزرگی است که در گذشته، پای او را قطع نموده است. راوی داستان، ایشمعیل، ملوانی است که ما را به این ماجراجویی پر از خطر و تأمل می برد. رمان موبی دیک به طرز عمیقی فلسفی و تمثیلی است.

موبی دیک چیزی فراتر از یک کتاب ماجراجویی درباره شکار نهنگ است. این رمان سفری به تاریک ترین زوایای روح انسان، مبارزه او با سرنوشت، ماهیت قدرت، انتقام و جبرگرایی است. ملویل با استفاده از استعاره ها و نمادهای پیچیده، اثری را خلق نموده که در هر خوانش، لایه های تازه ای از معنا را نمایان می نماید.

نقد کتاب موبی دیک

این رمان به مسائلی همانند جبر و اختیار، جنون و عقلانیت، انسان در برابر طبیعت، و ماهیت شر و خیر می پردازد. کاپیتان اهب نمادی از انسانی است که درگیر وسواس و انتقامی بی خاتمه شده و تا حدی رسیده که هستی خود و دیگران را به نابودی می کشاند. او در برابر طبیعت نهنگ سفید که همانند یک نیروی ناشناخته و بزرگ جلوه می نماید، به جنگ برمی خیزد، اما این مبارزه چیزی جز تراژدی به همراه ندارد.

یکی از مهم ترین ویژگی های ساختاری رمان، سبک چندلایه و متنوع آن است. ملویل نه تنها داستانی ماجراجویانه را روایت می نماید، بلکه با استفاده از مونولوگ های فلسفی، توصیف های علمی از نهنگ ها و دریا، و اشاراتی به اسطوره ها، اثری پیچیده و عمیق خلق نموده است.

ملویل بعلاوه از زبانی شاعرانه و پیچیده استفاده می نماید که گاهی به سبک نوشتاری انجیل نزدیک می گردد و به داستان حالتی حماسی می بخشد. این ساختار غیرمعمول، که از فصل های کوتاه و پراکنده تشکیل شده، به خواننده اجازه می دهد تا هم داستان را دنبال کند و هم در تأملات فلسفی و علمی غرق گردد،این سبک گاه باعث می گردد خواندن کتاب سخت گردد، اما درعین حال، به آن لایه ای از شکوه و عظمت می بخشد.

در نقد کتاب موبی دیک، نمادگرایی از برجسته ترین جنبه های آن است. خود نهنگ سفید، مهم ترین نماد کتاب، تفسیرهای گوناگونی دارد. بعضی او را نماینده سرنوشت و نیرویی غیرقابل مهار می دانند، بعضی دیگر او را نمادی از شر یا حتی خداوند تعبیر می نمایند که تفسیر آن به خواننده بستگی دارد. احاب در برابر موبی دیک همانند یک قهرمان تراژیک، در جست وجوی کنترل چیزی است که خارج از قدرت اوست. پای چوبی او نیز نمادی از زخم ها و وسواس هایی است که انسان را به سوی فروپاشی می کشاند. نام او نیز یادآور شاه احاب در کتاب مقدس است که به خاطر سرپیچی از خدا، مورد نفرین نهاده شد.

کشتی پکود می تواند نمادی از جامعه انسانی باشد که در برابر نیروهای بزرگ تر محکوم به نابودی است. اقیانوس بی خاتمه هم نمادی از ناشناخته ها و رازهای زندگی است.

تفاسیر مختلفی از این رمان ارائه شده است. بعضی آن را داستانی درباره مبارزه انسان با سرنوشت می دانند، بعضی آن را اثری اگزیستانسیالیستی می دانند که به پوچی جست وجوی انسان برای معنا اشاره دارد. در حالی که بعضی دیگر آن را یک نقد بر غرور انسان در برابر طبیعت می بینند. موبی دیک همانند آینه ای برای خواننده عمل می نماید که با هر خوانش تازه، معنای تازه ای می یابد.

این چندلایگی به رمان عمق و جذابیت بیشتری می بخشد.

موبی دیک در زمان انتشارش با استقبال چندانی روبه رو نشد و تا دهه 20 میلادی، اثری فراموش شده بود. اما پس از آن، به عنوان یکی از مهم ترین آثار ادبیات آمریکا و دنیا شناخته شد و تأثیر عمیقی بر نویسندگان بزرگی چون ویلیام فالکنر، جیمز جویس، کورمک مک کارتی و حتی ارنست همینگوی گذاشت. امروزه این رمان در میان منتقدان و خوانندگان جایگاه ویژه ای دارد و بارها مورد اقتباس نهاده شده است.

خواندنی ها

برترین کتاب های ارنست همینگوی که باید بخوانید

بااین حال، این رمان بدون چالش های خود نیست. بسیاری از خوانندگان در نقد کتاب موبی دیک آن را بیش از حد پیچیده، طولانی، و پراکنده می دانند. بخش های مستندگونه و توضیحات طولانی درباره نهنگ ها ممکن است برای بعضی خوانندگان خسته نماینده باشد و از جریان هیجان انگیز داستان بکاهد. ملویل در بخش هایی از داستان، از روایت خطی فاصله می گیرد و به تشریح علمی نهنگ ها، فلسفه دریا، و حتی جزئیات زندگی ملوانان می پردازد، که ممکن است برای بعضی خوانندگان خسته نماینده باشد. اما این سبک خاص، بخشی از هویت منحصربه فرد رمان است.

چالش اصلی برای خوانندگان، صبر و تمرکز لازم برای فهمیدن لایه های عمیق فلسفی، نمادین و تاریخی داستان است که نیازمند زمان و تأمل است.

چرا باید این کتاب را بخوانیم؟

موبی دیک چیزی فراتر از یک رمان ماجراجویی یا یک داستان شکار نهنگ است. این کتاب کاوشی در اعماق روان انسان، سرنوشت و معنای وجود است. که هم هیجان انگیز است و هم شما را به فکر فرو می برد. این رمان برای کسانی که به داستان های بزرگ، طبیعت و پرسش های عمیق زندگی علاقه دارند، تجربه ای بی نظیر است. بعلاوه، این کتاب به شما یاری می نماید تا درباره مبارزه، سرنوشت و رابطه تان با دنیا اطراف فکر کنید.

خلاصه کلام، این اثر نوعی آزمون برای خواننده است. رمانی که نه تنها فکر را به چالش می کشد، بلکه نگاه او را به زندگی تغییر می دهد. اگر در پی داستانی پر از ماجراجویی، نمادهای عمیق، و تفکر برانگیز هستید، موبی دیک یکی از برترین انتخاب ها خواهد بود.

منبع: خبرنگاران مگ