نادر مشایخی: در حوزه موسیقی باید بینارشته ای فکر و عمل کنیم - پزشکی مدرن

به گزارش روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، بیست و دومین برنامه آهنگ با حضور نادر مشایخی موسیقیدان و رهبر ارکستر و با اجرا و کارشناسی سما بابایی در صفحه اینستاگرام خانه هنرمندان ایران به موضوع ارزیابی فعالیت های گروهی در موسیقی ایران اختصاص یافت.

مشایخی در ابتدای این لایو درباره تاثیر کرونا بر موسیقی بیان نمود: کرونا چند جنبه مهم داشت. گذشته از این که ما را مجبور کرد به زنده ماندن بیشتر فکر کنیم ما را به منشا زندگی کردن نیز سوق داد. خیلی مهم بود که علاوه بر جلوگیری از ابتلای شخصی از دیگری نیز در این دوره محافظت کنیم. در واقع به نوعی رفتار دموکراسی را به ما توصیه کرد. از طرف دیگری کرونا ما را تنها کرد و به ما یاد داد چه چیز واقعی است. به ما یاد داد می توانیم تنها باشیم و تناقض ابدی مان را یادآوری کرد که می خواهیم با دیگری باشیم وقتی تنها هستیم و برعکس. در واقع این بیماری وجهه های منفی و مثبت توامانی داشت. تنهایی ایجاد شده در پی کرونا وحدت اجتماعی ما را نسبت به همشهریان و هم وطنانمان هم گرفت و گویی لازم است تاریخ را بازنگری کنیم.

این موسیقیدان بیان نمود: در حال حاضر ما داریم با نظم دیگری به زندگی وارد می شویم. برای مثال امروز که به اینجا می آمدم احساس کردم که مدتی ترافیک تهران را یادم رفته بود. امروزه ما ساعت های متمادی وقتمان را در ترافیک صرف می کنیم. اما می توانیم با شتاب کمتری رانندگی و اساسا زندگی کنیم. امروز کتاب های زیادی در کتابخانه یا لپ تاپ خود داریم که نخوانده باقیمانده اند. اما در گذشته مدت ها در پی یک کتاب می گشتیم و با اشتیاق آن را می خواندیم. اینستاگرام و شبکه های اجتماعی نیز وقت ما را در طول روز می گیرند. شنیدن موسیقی از طریق موبایل نیز قطعا کیفیت و لذت تجربه اجرای موسیقی در شرایط حضوری را ندارد.

وی درباره رواج یافتن آموزش موسیقی از طریق غیرحضوری در دوران کرونا توضیح داد: انتقال آموزش در این دو سال کار بسیار سختی بود و به خوبی قطعا ادا نمی شد و نمی گردد. اگرچه راه گریزی نبود اما من دائم به این فکر می کردم که چطور می گردد از این روش خلاصی یافت. به نظرم آپلود یک دقیقه موسیقی در اینستاگرام کار اشتباهی است. زیرا موسیقی هنر زمان است و در زمانی محدود نمی گنجد. برای مثال تنها زمانی می توان گفت موسیقی بتهوون را شنیده ایم که 25 دقیقه به آن گوش داده باشیم. البته بحث تبلیغ موسیقی جدا است. این شکل از پرداختن به موسیقی ما را از آن دور می کند.

مشایخی درباره شرایط خود در دوران کرونا نیز گفت: من در این حدود دو سال بسیار بر کارم توانستم تمرکز کنم. قبل از آن مدام کارهایی پیش می آمد که بین یک کار وقفه می انداخت اما در دوران کرونا روزانه شاید 8 ساعت بر یک کار تمرکز می کردم. ضمن این که کرونا من را با ابزارهای مجازی بیشتر آشنا کرد؛ اینکه که چطور و چه چیز را می توانم به این واسطه منتقل کنم. با امکانات سی دی و جهانی مجازی کار کردن را خودم هم یاد گرفتم.

وی در پاسخ به این سوال سما بابایی که چه آثاری را در این مدت خلق کرده است، توضیح داد: یکی از کارهایم ری کولاژی بود که از سراسر جهان افراد می توانند به واسطه فضای مجازی در آن نقش و سهمی داشته باشند بدون این که حتی آن ها را بشناسم. من در پی جهانی بی نهایت نیستم بلکه اتفاقا جهانی کوچکی را جست وجو می کنم. از عدد یک به دو می روم و به نظرم بین این دو بی نهایت عدد و راه هست. مثل دیدنی یک تابلوی نقاشی که از فاصله ای دور یا نزدیک با ذره بین بسیار فرق دارد. به نظرم جریانات اجتماعی ربطی به تک تک افراد ندارد. جامعه برای خود موجود مجزایی است. نمی توان با دیدن رفتار یک نفر آن را به جامعه تعمیم داد.

هویت باطنی موسیقی است که ماندگار خواهد بود

این آهنگساز درباره فعالیت ارکستر سمفونیک نیز بیان نمود: شورای ارکستر در حال حاضر تصمیمات درستی درباره شرایط کرونا گرفته است که به زودی اعلام خواهد شد. در حال حاضر من به همراه آقایان محمد سعید شریفیان، هوشنگ کامکار، کیاوش صاحب نسق و ابراهیم لطفی عضو این شورا هستیم که البته آقای کامکار استعفا دادند و ما کمبود حضور ایشان را بسیار احساس می کنیم. شورا به سمت این رفته است که ما بیشتر از آهنگسازان ایرانی استفاده کنیم.

باید بدانیم که این یک نهاد قرن نوزدهمی است و نه سازها و نه ساختار آن مربوط به زمان ما نیست. بلکه قواعدی بر آن حاکم است که هنوز متاثر از قرن 19 است. بنابراین در پی این ویژگی مشکلاتی ایجاد می گردد که مختص ایران هم نیست و مشکل دیگر به آموزش موسیقی برمی گردد. بسکمک از موزیسین ها برجسته متاسفانه جایگزینی ندارند یا برخی از سازها وجود دارند که اصلا نوازنده ای برایشان نیست. همچنین جریانی وجود دارد مبنی بر این که موسیقی ایرانی را جهانی کند اما من نمی دانم دقیقا چه معنایی دارد؟ وقتی همه عواطف را ما با یک صدا می گوییم چرا برای مثال سعی داریم موسیقی ایرانی را چند صدایی کنیم؟ به نظرم برخی از این اصرارها بی معنا و بی مورد است. البته اجرا از طریق آهنگسازان ایرانی با سعی در جهانی کردن موسیقی ایرانی فرق دارد. آهنگسازی امر خودجوش و ابرازی است که سعی و اصرار بر یک امر را برنمی تابد. موسیقی هویت دارد و هویت داشتن هم خود بر دو نوع است؛ یکی ظاهری و دیگری باطنی که دومی ماندگار است و نشان از عمق و تمایزهای فرهنگی دارد.

مشایخی بیان نمود: موسیقی در حال حاضر ابعاد وسیع تری به خود گرفته است اما در ایران شیوه آموزش هیچ تغییری نکرده است. 70 سال است یک کتاب را به هنرجویان آموزش می دهیم! درحالیکه هنرجویان امروزی بسیار تغییر کرده اند و ما باید بینارشته ای فکر کنیم و این دیگر به بخشی از فرهنگ ما تبدیل شده است. نسل امروز شناختی فکر می کند و مشاهده و آگاهی اش از جهان بینارشته ای است. بنابراین باید متدهای آموزش موسیقی را با ویژگی آن ها هماهنگ کنیم تا نسبت به آموزش شعف و هیجان داشته باشند.

وی ادامه داد: هنر زاینده است و پیوسته در جریان. نباید به موسیقی دانشگاهی فکر کرد. دانشگاه کمک چندانی به موسیقی نمی کند مگر اینکه راه آهنگسازانه زندگی کردن را هنرجویان از استاد خود بیاموزند. گوش ابزار موسیقی است و در این حوزه باید شنیداری فکر کرد. من با این گزاره که گوش ایرانیان به شنیدن موسیقی خوب عادت ندارد موافق نیستم به نظرم مشکل ما در نحوه آموزش است. باید یکسری رویکردها را در این حوزه تغییر داد. باید به هنرجویان نحوه یاد گرفتن را آموزش داد.

بابایی در ادامه پرسید چرا آهنگسازان و مدرسان موسیقی در محیط های غیر دانشگاهی نیز به سراغ روش های نوین و کتاب های نو برای آموزش نمی فرایند؟

مشایخی در پاسخ به این سوال گفت: علتش در این است که ما متاسفانه نرم و استانداردی را در نگاه خودمان پیدا کرده ایم که به سراغ تغییرش نمی رویم. ما بینارشته ای فکر نمی کنیم. باید وقت زیادی صرف موسیقی کرد و حتی مغلوب گردید و باز هم ادامه داد. ما یک مدرسه موسیقی راه اندازی کرده ایم و علت عنوان مدرسه برای من جامعیت درس دادن نسبت به عنوان آموزش دادن است. در واقع کار ما در ابتدا با شنیدن در این مدرسه آغاز می گردد. بنایمان این است که در این مدرسه هنرجویان دست کم 14 ساعت در هفته زمان صرف موسیقی کنند. هدف من این است که بگویم موسیقی صرفا یک تفریح نیست بلکه یک الزام است. با شنیدن می توان آگاهانه تر زندگی کرد. موسیقی نوعی از مشاهده نیز هست. این مدرسه دو بخش آموزش بچه ها و بزرگسالان خواهد داشت که بخش بچه ها با مدیریت مونا رضایی ابتدا قصد دارد بچه ها را نسبت به شنیدن موسیقی عادت و آموزش بدهد. بخش بزرگسالان آهنگسازی، نواختن ساز و رهبری و با رشته های فرعی دیگر به کار خود ادامه خواهد داد.