چرا برترین ایده ها زیر دوش حمام به ذهنمان خطور می نمایند؟ - پزشکی مدرن

این حقیقتی است که به طورکلی به رسمیت شناخته شده و در عین حال به خوبی درک نشده است: ایده های بزرگ زیر دوش حمام به فکر می رسند. دانشمندان از سال ها پیش درمورد این پدیده که به اثر حمام معروف است و دلیل اتفاق افتادن آن بحث می نمایند. اکنون دو آزمایش تازه دلیل این امر را تا حدودی آشکار نموده است.

تازه ترین آزمایش ها به سرپرستی زک ایروینگ، مدرس فلسفه علوم شناختی در دانشگاه ویرجینیا انجام شد و نشان می دهند تمرکز ثابت روی یک وظیفه ممکن است دشمن خلاقیت باشد.

یافته ها نشان می دهند که به جای فکر کردن درمورد یک مسئله تا زمانی که حل گردد، بهتر است استراحت کنید و به کار دیگری که کمی خوشایند است، مانند دوش گرفتن مشغول شوید. این محیط ممکن است به فکر شما اجازه دهد تا بدون هدف یا جهت خاصی، البته با قدری محدودیت، سرگردان گردد.

پژوهشگران فکر می نمایند که وقتی فکر شما سرگردان می گردد، احتمال بیشتری وجود دارد که به نتیجه هوشمندانه ای دست پیدا کنید. از طرف دیگر، به نظر نمی رسد انجام کارهای ملال آور و یکنواخت فکر را به مقدار کافی برای فراوری ایده های خلاقانه تحریک کند. در این شرایط، به احتمال زیاد حواستان به کلی پرت می گردد یا همچنان درباره مسئله اصلی فکر خواهید کرد. ایروینگ شرح می دهد: فرض کنید در یک مسئله گیر نموده اید. چه می کنید؟ احتمالاً کار ملال آور و یکنواختی انجام نمی دهید. درعوض کاری خوشایند مانند پیاده روی، باغبانی یا حمام انجام می دهید. همه این فعالیت ها نسبتاً مجذوب کننده و سرگرم نماینده هستند.

از دیرباز، آزمایش های صورت گرفته روی اثر حمام نتایج متناقضی حاصل نموده اند. بعضی مطالعات نشان داده اند که انجام وظیفه بدون چالش به مغز اجازه می دهد تا سرگردان گردد و خلاقیت را به جریان می اندازد. اما این یافته ها در مطالعات دیگر تکرار نشده است.

ایروینگ فکر می نماید دلیل این مسئله طراحی ناقص آزمایش ها است. بسیاری از مطالعات گذشته سرگردانی فکر را با خستگی فکری ترکیب نموده اند، درحالی که در واقعیت، فراوری ایده های تازه ممکن است به تعادل ظریفی میان تفکر آزاد و تفکر متمرکز احتیاج داشته باشد. ایروینگ استدلال می نماید: این آزمایش ها سرگردانی فکر را مقدار نمی گرفتند. چیزی که آن ها مقدار گیری می کردند، اندازه حواس پرتی شرکت نمایندگان بود.

به عنوان مثال، مطالعه ای در سال 2015 نشان داد وقتی فردی افکار بسیار زیاد نامرتبط با یک وظیفه داشته باشد، دستیابی به الهام خلاقانه می تواند دشوارتر باشد. به عبارت دیگر، نقطه ای وجود دارد که در آن افکار آزاد دیگر ثمری ندارند.

علاوه براین، بسیاری از مطالعات گذشته انواع مختلفی از وظایف حواس پرتی مبتنی بر آزمایشگاه مانند کلیک کردن روی اعداد روی صفحه نمایش را به کار گرفته اند که با شرایط دنیای واقعی سازگار نیستند. ایروینگ و همکارانش برای جبران این محدودیت ها دو آزمایش تازه را طراحی کردند.

آزمایش اول روی 222 شرکت نماینده انجام شد که بیشتر آن ها را زنان تشکیل می دادند. در این آزمایش، شرکت نمایندگان 90 ثانیه فرصت داشتند تا کاربردهای تازه آجر یا گیره کاغذ را نام ببرند. سپس شرکت نمایندگان به طور تصادفی در یکی از دو گروه قرار می گرفتند. از گروه اول خواسته می شد که صحنه مجذوب کننده سه دقیقه از فیلم وقتی هری سالی را دید را دیدن نمایند. در همین حال، گروه دوم ویدئویی سه دقیقه ای مردانی را دیدن کردند که در خشکشویی درحال تا کردن لباس ها بودند.

پس از این وقفه، به طور غیرمنتظره به هر دو گروه 45 ثانیه فرصت داده شد تا ایده های بیشتری را به وظیفه اصلی خود اضافه نمایند. خلاقیت پاسخ های آن ها براساس تعداد ایده هایی که فراوری کردند و تازه بودن ایده ها نمره گذاری شد. در انتها، شرکت نمایندگان گزارش کردند که فکر آن ها در طول دیدنی ویدئو چقدر سرگردان بوده است.

درنهایت، پژوهشگران دریافتند که در طول ویدئوی مجذوب کننده، سرگردانی فکر ارتباط مثبتی با پاسخ های خلاقانه بیشتر داشت. از سوی دیگر، به نظر نمی رسید مزیت های خستگی فکری (دیدنی ویدیوی خسته نماینده) ناشی از سرگردانی فکر باشد. پس از دیدنی ویدئوی خشکشویی، شرکت نمایندگان نسبت به گروه دیگر ایده های تازه کمتری مطرح کردند. نویسندگان نتیجه می گیرند: نتایج نشان می دهد که انواع مختلف تفکر در طول کارهای سرگرم نماینده و کارهای خسته نماینده روی تحریک خلاقیت اثر دارد. درحالی که وظایف سرگرم نماینده موجب سرگردانی فکری ثمربخش می گردد، وظایف خسته نماینده ممکن است به این دلیل سودمند باشد که به فرد اجازه می دهد که بین دوره های تمرکز و تفکرِ آزاد در نوسان باشد.

آزمایش دوم آزمایش اول را بین 118 شرکت نماینده تکرار کرد، اما این بار به نیمی از گروه مستقیماً گفته شد که پس از دیدنی ویدئو به کار اصلی خود باز می گردند، درحالی که به بقیه به صورت مبهم گفته شد که ممکن است این کار را انجام دهند. پس از آن، شرکت نمایندگان گزارش کردند که ویدئوها چقدر برای آن ها مجذوب کننده بوده است.

نتایج آزمایش دوم از یافته های اصلی آزمایش اول حمایت می نماید، یعنی نشان می دهد که سرگردانی فکر (یا حرکت آزادانه افکار) به فراوری ایده های تازه یاری می نماید؛ اما فقط در طول فعالیت نسبتاً سرگرم نماینده ای که فکر را تا حدودی محدود می نمایند.

جالب این جا است که وقتی شرکت نمایندگان می دانستند که باید به وظیفه اصلی خود برگردند، در جریان دیدنی ویدیوی خسته نماینده ایده های بیشتری فراوری می کردند، اما نمره خلاقیت ایده های آن ها کمتر بود. این امر نشان می دهد که آن ها هنگام دیدنی ویدئو همچنان به کار اصلی فکر می کردند. از طرف دیگر، صحنه فیلم به مقدار کافی حواس پرت کن بود که به شرکت نمایندگان توانایی ایجاد ارتباطات جالب بین دو وظیفه را بدهد.

پژوهش های بیشتری برای کشف چرایی اثر حمام ضروری است، اما نتایج تازه به ما ایده بهتری در این مورد می دهد که چگونه وظایف نسبتاً سرگرم نماینده مانند حمام کردن می تواند به ما در ایجاد افکار خلاقانه در دنیای واقعی یاری کند.

227227