جای خالی آموزه های اجتماعی و عرفانی در داستان های دینی - پزشکی مدرن

پادرمیانی داستان یکی از تشرفات حضرت ولی عصر است. از آنجایی که کتاب را بر اساس یک تشرف مشهور نوشته اید، لطفا کمی درباره اصل این واقعه برای خوانندگان ما بگویید.

در منابع شیعی در خصوص وقایع کرامات امام زمان (عج) و ملاقات متوسلان به حضرت شاهد نمونه های متعددی هستیم. عقیده به حضور حضرت در زندگی ما به عنوان خورشید پشت ابر، عامل مهمی است که امکان و صحت این وقایع را تثبیت می کند. در این تشرف، طلبه ای بیمار به نام شیخ حسین آل رحیم نجفی، پس از قرارگرفتن در ابتلای عشقی عمیق، امر محال وصل را به درگاه حضرتش متوسل می شود و پس از سلوکی عارفانه در این شیدایی با وساطت امام زمان (عج) به مطلوب خود می رسد.

برای نوشتن این گونه داستان ها نویسنده همیشه ناچار است که تغییراتی برای روایی شدن و داستانی تر شدن ایجاد کند. شما در این جهت چه تغییراتی در اصل واقعه انجام دادید؟ یا بهتر بگویم، بازآفرینی های این داستان در کدام بخش ها است؟

بله قطعا تبدیل چند سطر منبع تاریخی به رمان، مستلزم پرداخت داستانی است. بخش سلوک روحانی در عشق که من در این اثر دوطرفه دیده ام، محتوای اصلی پردازش و بازآفرینی بود. منابع درباره تمایل دختر برای وصل مسکوت است؛ اما من نتوانستم بپذیرم که امام معصوم (عج) وساطت وصلتی را عهده دار شوند که در آن دختر شخصیتی منفعل داشته باشد و به نوعی پادرمیانی حضرت (عج) فقط بر اساس توسل بی منطق یک مرد اجرا شده باشد. به عبارتی من منطق این وساطت را بدون عاملیت دختر، مردسالارانه دیدم و چون تطابق با سیره معصوم (ع) ندارد، تلاش در حذف این نگاه داشتم و در نتیجه سلوک عاشقانه را در هاله ای از حجب و مستوری در دختر پردازش کردم که به نظرم کاملا منطق دارد.

داستان این کتاب بین طلبه ای جوان و دختری زیبا به نام لیلی اتفاق می افتد. این دو شخصیت را می توان نماد چه چیزی دانست؟ تقابل دو شخصیت فقیر و بیمار با دختری شاداب و وساطت امام عصر قرار است حکایت از چه مسئله ای داشته باشد؟

دختر نماد مطلوبی است که حتی در جایگاه معشوق هم، کششی روحانی به این توسل دارد و در واقع نماد مستوری و محجوبی است و طلبه، تمثیلی از نیاز و عجز و تقاضا. این دوگانه عرضه و تقاضا در محضر امام (عج) به شالوده ای از توسل و درخواست مورد عنایت قرار می گیرد و امام (عج) برای این وصلت وساطت می کند. این جریان حکایت از صحه گذاردن بر حقیقت عشق و سلوک روحانی در سایه ولایت دارد که در شرط حجب و توسل، طالب و مطلوب را به هدف وصل می رساند.

چه شد که ایده پرداختن داستانی بر اساس این روایت مشهور ساخته شد و تصمیم به تالیف این اثر گرفتید؟ فکر می کنید اساسی ترین مفاهیمی که توسط این گونه داستان ها می شود به آنها اشاره کرد، چه چیزهایی باشد؟

از مهم ترین مسائل مورد تأمل من در موضوعات قلمی، عشق و حقیقت آن، خصوصا غرایز میان دختر و پسر است که امروزه در سطح الفاظ شناور می ماند. دنبال نسبتی میان سلوک عشق انسانی و ولایت انتظار بودم که به این داستان در منابع شیعه برخوردم و آن را موضوع مناسبی برای شرح لایه های درونی و معرفتی عشق دیدم. مفهوم مهم و عمیق عشق انسانی و اتصال او به ولایت معنوی. جمله ای کامل تر ازاین برای پاسخ نمی توانم پیدا کنم.

چه بازخوردهایی بعد از چاپ این کتاب دیدید؟

از آنجا که این مدت درگیر رساله علمی خود بودم و از طرفی جلسه رونمایی کتاب برگزار نشد، متوجه بازخورد اجتماعی آن نشدم؛ اما در نزدیکان و دوستانی که مطالعه کردند، دیدگاه های خوبی را مبنی بر تاثیر داستان بر مخاطب شاهد بودم.

فکر می کنید با چه مضامین دینی دیگری می توان داستان هایی با این ابعاد و ویژگی ها نوشت؟

دامنه مضامین دینی بسیار گسترده است؛ اما در خلق داستان، من به ابعاد آموزه های اجتماعی و عرفانی امید و گرایش دارم و جای آن ها را در پرداخت داستانی خالی می بینم که امیدوارم مورد توجه نویسندگان معاصر قرار گیرد.

راه و روش شما در تالیف این کتاب چگونه بود؟

از آنجا که پردازش بر اساس سلوک روحانی طالب و مطلوب بود، نیاز به مطالعات عرفانی بود که قبلا آن را طی کرده بودم و مشکل خاصی جز سکوت منابع تاریخی درباره شخصیت و زندگی دو فرد مد نظر نداشتم.

در یکی از نقدهایی که بر این کتاب خواندم، نگاه نویسنده به عشق و ازدواج، خصوصا در بازه زمانی که داستان روایت می شود و در جامعه نجف را عجیب خوانده بود. نظر شما درباره این موضوع چیست؟

عشق و روایت آن از این دست است. معنی عجیب بودنش را نمی فهمم. آنچه مهم است حجب و پوشیدگی در معشوق در عین توسل ولایی به امام زمان (عج) است؛ هرچند لیلی بر خلاف عاشق، جهت فیزیکی چهل روزه را طی نمی کند؛ اما با رازداری و در سیری انفسی، جاده حقیقت عشق را طی می کند. همچنین جهد و توسل عاشقی است که عشق زمینی خود را به ولایت گره می زند. عجیب بودن اگر از نظر تحقق، مد نظر است دلیلش این است که توسل های عاشقان زمینی و وصال آن ها کمتر میان شیعه شنیده و پرداخته شده و گمان رفته که باید به صورت سر باقی بماند.

پادرمیانی را محبوبه زارع نوشته است و نشر جمکران آن را با قیمت 18000 تومان منتشر کرده است.