تدبیری برای نیلکوه ، پیشنهادهای کارشناس محیط زیست برای کاهش آسیب کارخانه پیوند گالیکش - پزشکی مدرن

گروه دانشگاه خبرنگاران، اعظم ذوالفقاری منظری؛ * بعضی کارشناسان، یکی از ارکان توسعه را احداث کارخانه هایی برای فراوری سیمان می دانند تا ماده اولیه برای احداث جاده و ساختمان های بتنی بیشتر را فراهم باشد. البته این گروه از کارشناسان توسعه، به ارکان مهمتری مانند محیط زیست و حفظ فضای طبیعی زمین که اصلی ترین زیست گاه انسان و دیگر گونه های جانوری است، توجهی ندارند. مهر این بی توجهی چند سال است که بر پیشانی نیلکوه نشسته است.

این کارخانه در سال 82 با سهامی خاص در دامنه نیلکوه و با هدف فراوری یک میلیون در سال تأسیس شد و در سال 89 توانست به بهره برداری فراوری کلینکر برسد. در سال 90 هم سیمان خاکستری در خط فراوری این کارخانه نهاده شد. براساس آنچه در بخش معرفی سایت این کارخانه نوشته شده است، در کیلومتر پنج جاده گالیکش به مشهد و در دامنه نیلکوه به مساحت 63 هکتار نهاده شده و خاک رس و سنگ آهک مورد احتیاج برای فراوری سیمان را هم از نیلکوه برمی دارد. اما نکته این است که نیلکوهی که می تواند به عنوان یک ظرفیت جهانگردی مورد استفاده قرار گیرد، به عنوان معدنی برای سیمان استفاده می گردد.

کارخانه به جای جهانگرد!

حمید سیه چهره، مدرس دانشگاه مدیریت جهانگردی و کارشناس جهانگردی و اکوتوریسم در مصاحبه با خبرنگار ما به ارائه راهکارهایی در این زمینه می پردازد. او معتقد است که نیلکوه با توجه به ظرفیت های موجود در منطقه و به اذعان پژوهش های حوزه جهانگردی روستایی این منطقه، مستعد جهانگردی روستایی است اما آنچه در دامنه این کوه اتفاق افتاده، بسیار تأسف آور است.

سیه چهره می پذیرد که صنعت سیمان، یکی از صنایع فراوریی و ملی مهم در توسعه کشور ما و دیگر کشورهای درحال توسعه محسوب می گردد، اما معتقد است که این صنعت، یکی از صنایع آلوده نماینده محیط زیست است و آب، خاک و هوا را تخریب می نماید.

او شرح می دهد: از استخراج معدن گرفته، تا بارگیری و فرآیند خردکردن سنگ، فراوری مواد اولیه، فرایند پخت مواد خام، استخراج و حرارت دادن به این مواد، همه این امور مخاطرات زیست محیطی را به همراه دارد.

این مراحل در واقع گرد و غباری فراوری می نماید که مواد تشکیل دهنده آلودگی است. به گفته سیه چهره، در این مواد ترکیبات گوگرد، اکسید های گوگرد و اکسید های ازت وجود دارد و می توان گفت که ذرات معلقی که در هوا باقی می ماند، در پوشش گیاهی و جانوری تأثیرات منفی می گذارد و این اثرات تخریبی در محیط زیست باقی خواهد ماند.

این کارشناس جهانگردی و اکوتوریسم می گوید: ذرات معلق فراوری شده به خاطر آن حجم از آلودگی هایی که با خودشان حمل می نمایند ، در پوشش گیاهی و بستر جنگل، تخریب ناگواری را به جا می گذارند و این حالت گازهای گلخانه ای دمای محیط را تغییر می دهند و این تغییر دمای محیط باعث می گردد که حیات جانوری و گیاهی را از دست بدهیم.

توسعه با محیط زیست تعامل کند

سیه چهره تأکید می نماید: ما نباید اجازه بدهیم که محیط زیست و کارخانه روبه روی هم قرار گیرند، زیرا نتیجه کار معکوس خواهد شد، باید تعامل بین کارخانه و محیط زیست را ایجاد کنیم.

او می گوید: باید در فعالیت های تمامی صنایعی که در راستای فراوری ملی بوده و برای ایجاد اشتغال ایجاد شده، رسالت ما به کاهش و کنترل و حداقل کردن آسیب ها به محیط زیست باشد.

وی شرح می دهد: معمولا در کارخانه هایی که باید حفاظت از محیط زیست را در برنامه خود قرار دهند، سیستم الکتروفیلتر در کارخانه ها طراحی و نصب می گردد. بیشتر اوقات که میزان مونواکسید کربن در سیستم ها به بیش از حد مجاز می رسد، برای جلوگیری از تبعات احتمالی انفجار در کوره ها، بلافاصله ولتاژ بالای فیلتر را قطع می نمایند. به همین دلیل دقایقی گردوغبار و مونواکسید کربن از خروجی دودکش ها خارج می گردد ، که این یکی از بحران های اصلی کارخانه هایی مانند پیوند گالیکش است که بر پیکر محیط زیست آسیب می زند.

فیلترینگ محافظ کارخانه؛ نه محیط زیست!

بر اساس شرحات سیه چهره، وقتی منوکسیدکربن ایجاد شده در سیستم کارخانه بیش از حد مجاز می گردد، برای جلوگیری از تبعات بعدی انفجار، سیستم ولتاژ بالای فیلتر را قطع می نمایند. در این زمان دریچه های خروجی دود یکباره باز می گردد و گرد و غبار را مستقیما به بیرون می فرستند. در این شرایط آلودگی به صورت مستقیم وارد طبیعت می گردد.

او راهکار هایی هم ارائه می دهد. مانند اینکه مسئولان کارخانه تصفیه خانه ها و فاضلاب های بی هوازی را نصب نمایند. همچنین استفاده از خروجی تصیفیه خانه برای فضای سبز، مجاب کردن کارخانه ها به ایجاد فضای سبز در محیط اطراف و داخل کارخانه، نصب دستگاه های الکتروفیلتر، فیلترهای کیسه ای، نصب سیستم غبارسنج در خود کارخانه، اجرای مدیریت پسماند برای کلیه پسماندهای کارخانه و اجرای طرح مطالعات زیست محیطی EMS و EMp برای کارخانه ها و معادن و با شرکت های طرف قرارداد محیط زیست نیز می تواند از راهکارهای مهم برای حل اینگونه مسائل باشد.

وی تأکید می نماید که در کارخانه هایی نظیر کارخانه سیمان پیوند که در دل طبیعت جا خوش نموده اند، احتیاج است که سیستم های غبارسنج نصب گردد؛ البته نه با ترازی که خود کارخانه معین می نماید. تراز این سیستم ها را سازمان محیط زیست و تشکل های محیط زیستی باید معین نمایند.

نظارت تشکل های مردم نهاد بر عملکرد محیط زیستی کارخانه پیوند

او با اشاره به اینکه در کارخانه ها معمولا شیرابه پساب کارخانه به دل طبیعت می ریزد، می گوید: کنترل کارخانه ها باید به وسیله سازمان های مردم نهاد به صورت راندمانی صورت گیرد. مطالعات زیست محیطی انجام گردد و کارخانه و معادن آن، مورد حمایت گروه های محیط زیستی قرار گیرند.

در واقع راهکاری که این کارشناس محیط زیستی ارائه می دهد ، این است که کنشگران محیط زیست به سمت کنترل آلودگی کارخانه ها بروند، نه اینکه خود کارخانه بخواهد حفاظت از محیط زیست را به عهده گیرد.

او به تجربه کشور های اروپایی در کنترل آلودگی کارخانه ها اشاره می نماید و می گوید: یکی از راهکارها، ایجاد فشار به شرکت ها و کارخانه ها برای پرداختن هزینه های زیست محیطی است.

کارخانه سیمان پیوند را می توان به عنوان نمادی از تقابل واضح توسعه با طبیعت تلقی کرد. تخریب محیط زیست حتی در نقشه های هوایی به خوبی دیده می گردد و بازگرداندن زندگی به طبیعت این منطقه علاوه بر زمان بر بودن، ممکن است هرگز اتفاق نیفتد و طبیعت در این منطقه آسیبی دائمی ببیند. آیا مسئولان برای این مشکل، به راهکار های ارائه شده از سوی کارشناسان محیط زیست، توجه می نمایند؟